Kontakty dziadków z wnukami

W dzisiejszym artykule zajmiemy się problematyką kontaktów dziadków z wnukami. Życie pisze bowiem najróżniejsze scenariusze, w tym niejednokrotnie zdarzają się sytuacje utrudniania czy wręcz uniemożliwiania dziadkom przez rodziców dziecka kontaktu z wnukiem/wnukami. Najczęściej ma to miejsce na skutek rozstania rodziców i pojawiającej się wówczas chęci ograniczenia kontaktu dziecka z rodzicami byłego partnera czy współmałżonka. Czy wykluczeni w ten sposób dziadkowie posiadają wobec tego jakikolwiek instrument prawny umożliwiający im sprzeciwienie się woli rodzica i tym samym umożliwiający osobistą styczność z dzieckiem? Odpowiedź na to pytanie znajdą Państwo poniżej.

 

Znaczenie art. 1136 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, co jest podkreślane w orzecznictwie, że pozbawianie dzieci kontaktu z ich dziadkami może wpływać niekorzystnie na rozwój małoletnich, oczywiście pod warunkiem, że dziadkowie reprezentują postawę oddziałującą w istocie pozytywnie na dziecko, nie zaś postawę prowadzącą do demoralizacji dziecka.

W związku z tym w 2008 r. wprowadzono do polskiego porządku prawnego regulację umożliwiającą dziadkom sądowe ustalenie kontaktów z wnukami. Możliwość ta została przewidziana przez ustawodawcę w art. 1136 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym przepisy o kontaktach rodziców z dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Jeżeli zatem w braku porozumienia z rodzicami dziecka, babcia lub dziadek, bądź też oboje stają przed problemem rzeczywistego zerwania kontaktu z wnukami, powinni oni rozważyć wystąpienie z wnioskiem o uregulowanie przedmiotowych kontaktów przez sąd opiekuńczy.

Warto zaznaczyć na marginesie, że w okresie poprzedzającym wyżej wspomnianą nowelizację, pomimo braku wyraźnego w tym zakresie przepisu prawa, nie negowano uprawnienia dziadków do żądania ustalenia kontaktów z wnukami. Uprawnienie to wywodzono wówczas z praktyki orzeczniczej. W szczególności istotną okazała się być uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1988 r. (sygn. akt. III CZP 42/88), w której to Sąd Najwyższy stwierdził, że dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci. Uchwała ta zachowuje aktualność po dzień dzisiejszy, bowiem pomimo formalnego uregulowania omawianych kwestii, orzeczenie w przedmiocie kontaktów dziadków z dzieckiem w każdym wypadku musi pozostawać w zgodzie z dobrem małoletniego.

 

Co powinien zawierać wniosek o ustalenie kontaktów, kto może go złożyć i gdzie?

Z wnioskiem o ustalenie kontaktów mogą wystąpić zarówno dziadkowie ze strony matki, jak i ze strony ojca dziecka. Analizowane uprawnienie pozostaje niezależne od tego, czy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, czy też któremukolwiek z nich władza ta została ograniczona, czy też nawet doszło do pozbawienia któregokolwiek z rodziców władzy rodzicielskiej. Wniosek ten należy złożyć w sądzie opiekuńczym, tj. sądzie rejonowym właściwym ze względu na aktualne miejsce zamieszkania dziecka. Stronami tego typu postępowania będą po stronie wnioskodawców – dziadkowie, zaś po stronie uczestników – rodzice dziecka. We wniosku należy wskazać w jaki sposób kontakty z dzieckiem mają być realizowane, gdzie i w jakich terminach (Sąd ustali kontakty w sposób dający się pogodzić w wykonywaniem kontaktów przez rodziców małoletniego). Wniosek powinien zostać ponadto należycie opłacony. Opłata sądowa od wniosku wynosi obecnie 40,00 zł.

Kontakty z dzieckiem mogą obejmować nie tylko przebywanie z dzieckiem (np. odwiedziny w miejscu zamieszkania, zabieranie dziecka poza miejsce zamieszania), ale także bezpośrednie porozumiewanie się oraz korespondowanie na odległość (np. za pośrednictwem telefonu czy skype’a).

 

Czy możliwe jest orzeczenie o kontaktach dziadków z wnukami w wyroku rozwiązującym małżeństwo rodziców dziecka albo w wyroku orzekającym separację?

Problem ograniczania osobistej styczności z wnukami może pojawić się już na etapie postępowania w sprawie o rozwód albo separację prowadzonych pomiędzy rodzicami dziecka. Należy jednak pamiętać, że stronami tego typu postępowania mogą być wyłącznie rodzice dziecka i w konsekwencji nie ma możliwości, aby w wyroku rozwodowym (czy orzekającym separację) Sąd orzekł dodatkowo o sposobie realizowania kontaktu ze wspólnymi dziećmi małżonków przez któregokolwiek spośród dziadków. W każdy zatem przypadku, a więc zarówno w obliczu rozwodu/separacji rodziców dziecka, jak i w sytuacji, gdy rodzice ci żyją w związku małżeńskim, dziadkowie planujący uregulowanie kontaktów z wnukami, zobowiązani będą do zainicjowania odrębnego postępowania sądowego.

 

Czy Sąd może zakazać dziadkom kontaktu z dzieckiem?

Rozpatrując problematykę kontaktu dziadków z wnukami nie sposób nie zwrócić uwagi, iż ustalenie przedmiotowych kontaktów, nie jest jedyną formą ingerowania przez sąd opiekuńczy w relacje na linii babcia/dziadek – małoletni wnuk/wnuczka. Jeżeli bowiem, co zostało już wspomniane, zachowanie dziadków mogłoby prowadzić do dezorganizacji procesu wychowania i rozwoju dziecka, w takim wypadku sąd opiekuńczy może zakazać, w zależności od stanu faktycznego danej sprawy, wszelkich kontaktów z dzieckiem lub też ograniczyć je do określonej formy (np. wyłącznie kontakt telefoniczny).

Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa rozwodowego lub rodzinnego? Chcesz przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się opisać interesujące Cię zagadnienie.

Ilustracja: pixabay.com, by tortugadatacorp

Dodaj komentarz