Podział majątku w związku nieformalnym

Coraz więcej osób decyduje się na wspólne życie w nieformalnym związku tzw. konkubinacie. Co do zasady każdy z partnerów w trakcie istnienia związku nabywa rzeczy, które wchodzą w jego majątek osobisty oraz zarabia pieniądze, które nie podlegają podziałowi, wobec tego jest to związek całkowicie odmienny od małżeństwa przynajmniej z punktu widzenia przepisów prawa. Jednak w wielu przypadkach partnerzy decydują się na stworzenie wspólnego majątku, przy czym zaznaczyć należy, że brak jest instytucji wspólności majątkowej w nieformalnym związku. Co jednak z powstałym majątkiem po rozpadzie związku? Czy partnerzy mają możliwość podziału tego majątku, jak byli małżonkowie po rozwodzie?

Rozliczenie majątku

Do rozliczenia majątku po rozpadzie związku partnerskiego nie mają zastosowania przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.). Ustawa ta reguluje jedynie związek małżeński i podział majątku po jego rozpadzie. Zgodne w tej kwestii jest również orzecznictwo, które jednoznacznie wskazuje, że k.r.o. nie ma zastosowania do związków partnerskich (np. uchwała Sądu Najwyższego z 2 lipca 1955 r., sygn. akt: II Co. 7/55).

Nie oznacza to jednak, że nabytego majątku w trakcie związku nieformalnego podzielić nie można. Partnerzy, którzy wspólnie nabyli daną rzecz czy też nieruchomość są jej współwłaścicielami w częściach ułamkowych. Wobec tego każdemu z parterów należny jest udział w majątku, co nie jest w żaden sposób kwestionowane. Sporna pozostaje jednak podstawa powództwa o podział majątku powstałego w trakcie tzw. konkubinatu.

Podział dorobku może zostać dokonany na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, w szczególności przepisów o współwłasności wraz z jej zniesieniem. Jednak orzecznictwo w tej kwestii nie jest jednolite. Sąd Najwyższy wiele razy zmieniał w tej kwestii zdanie orzekając, że podział takiego majątku może odbyć się na podstawie przepisów o współwłasności (np. uchwała Sądu Najwyższego z 30 stycznia 1986 r., sygn. akt: III CZP 79/85), a innym razem, że na podstawie przepisów o bezpodstawnym zbogaceniu (orzeczenie Sądu Najwyższego z 16 maja 2000 r., sygn. akt: IV CKN 32/00). Najczęściej stosowana jest jednak zasada, zgodnie z którą, co do roszczeń z tytułu nieruchomości i rzeczy ruchomych nabytych wspólnie, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty stosuje się przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z partnerów w przedmiotach należących do drugiej, a wchodzących w skład wspólnego gospodarstwa należy stosować przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (uchwałą Sądu Najwyższego z 30 stycznia 1970 sygn. akt: III CZP 62/69). Wobec tego do podziału majątku konkubentów zastosowanie mają przepisy prawa cywilnego, związane ze współwłasnością w częściach ułamkowych wraz z jej zniesieniem, o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz o spółce cywilnej.

Najczęstsze problemy w trakcie postępowania

Podział majątku, po rozpadzie związku konkubentów, jest o tyle trudny, że bardzo często przedmioty majątkowe nabywane są wspólnie bez żadnego potwierdzenia istnienia tej wspólności, gdyż najczęściej na umowach czy fakturach figuruje tylko jeden z partnerów. W takiej sytuacji bardzo trudno jest udowodnić, że przedmiot został zakupiony wspólnie. Należy zatem zadbać, aby informacja o wspólnym nabywaniu rzeczy znalazła swoje odzwierciedlenie w odpowiednich dokumentach np. w umowie bądź rachunku. Jeżeli chcemy, żeby dany przedmiot został objęty współwłasnością, kwestia ta musi zostać wyraźnie udokumentowana. Warto również posiadać dowody na okoliczność przekazywania pieniędzy, przykładowo na remont mieszkania partnera.

Co, gdy jeden z partnerów pozostaje w związku małżeńskim

W sytuacji, gdy podczas trwania związku nieformalnego, jeden z partnerów pozostaje równocześnie w związku małżeńskim, przedmioty nabyte przez partnerów (konkubentów) mogą stanowić współwłasność zarówno konkubenta jak i małżonków. Przedmioty nabyte w związku nieformalnym stanowią współwłasność konkubentów według przepisów prawa rzeczowego, natomiast do dorobku małżeńskiego wchodzi jedynie udział we współwłasności, jakim dysponuje konkubent pozostający w związku małżeńskim.

Podział majątku w związku nieformalnym jest trudny i długotrwały, jednak w razie posiadania odpowiednich dokumentów potwierdzających wspólne nabywanie przedmiotów można takie postępowanie usprawnić i przyśpieszyć. Wobec tego każdy partner winien mieć na uwadze, aby zabezpieczyć swoje interesy w tworzonym związku, nie tylko nieformalnym.

 

Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa rozwodowego? Chcesz przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się opisać interesujące Cię zagadnienie.

Ilustracja: pixabay.com, by kschneider2991

Dodaj komentarz