Co należy zawrzeć w odpowiedzi na pozew rozwodowy?
Jak wiadomo, proces rozwodowy może się rozpocząć tylko na wyraźne żądanie co najmniej jednego małżonka. Nie ma takiej możliwości, by sprawa taka została z urzędu zainicjowana przez sąd, czy inny organ. Żądanie rozwodu należy wyrazić w pozwie – piśmie procesowym, które wszczyna postępowanie sądowe i określa jego ramy (co do zasady, sąd nie może orzec ponad żądanie). O tym, jak powinien być zbudowany pozew rozwodowy, przeczytasz tutaj.
W postępowaniu rozwodowym zawsze biorą udział oboje małżonkowie jako strony postępowania. Dlatego omówienia wymaga również pozycja procesowa małżonka pozwanego o rozwód. Zasadniczo, jego pierwszą aktywnością w sprawie powinno być złożenie odpowiedzi na pozew. Wniesienie prawidłowo skonstruowanej odpowiedzi na pozew jest bardzo istotne dla ochrony interesów strony pozwanej. W piśmie tym można bowiem w sposób uporządkowany odnieść się do żądań wyrażonych przez stronę powodową, jak również przedstawić własne żądania pozostające w związku z toczącym się procesem rozwodowym. W takim piśmie można również zaproponować dowody na okoliczności istotne dla sprawy. Poniechanie zgłoszenia swych twierdzeń i dowodów w odpowiedzi na pozew może być przyczyną znacznego pogorszenia sytuacji procesowej strony pozwanej. Twierdzenia i dowody zgłoszone na późniejszym etapie postępowania mogą zostać uznane przez sąd za spóźnione, czego konsekwencją jest ich pominięcie.
Jako że odpowiedź na pozew jest pismem procesowym, musi spełniać wymogi formalne takiego pisma. Oznacza to, że są takie elementy odpowiedzi na pozew, które koniecznie muszą się w niej znaleźć. W przeciwnym razie strona pozwana naraża się na negatywne konsekwencje. Mowa tu przykładowo o prawidłowym oznaczeniu sądu, prawidłowym oznaczeniu pisma, czy też wskazaniu jego osnowy. O wszystkich elementach koniecznych pisma procesowego przeczytać możesz tutaj.
Treść merytoryczna odpowiedzi na pozew winna być zdeterminowana treścią pozwu, na który odpowiada. Nie jest więc wystarczające posłużenie się gotowym wzorem. Takie wzory jedynie stwarzają pozory uniwersalności, w praktyce częściej komplikując sytuację procesową niż porządkując postępowanie. Z tego względu, sporządzenie odpowiedzi na pozew rozwodowy powinno być poprzedzone uważną lekturą samego pozwu.
Jeżeli pozew zawiera żądanie orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie, to strona pozwana powinna zająć stanowisko w dwóch kwestiach:
- czy zgadza się na rozwód w ogóle czy też żąda oddalenia powództwa,
- czy zgadza się za rozwód bez orzekania o winie (aktualne tylko w przypadku zgody na rozwód w ogóle).
Najprostsza w praktyce jest sytuacja, w której strona powodowa zażądała rozwodu bez orzekania o winie, a strona pozwana w całości się z tym zgadza. Jeżeli dodatkowo
w sprawie nie występują wspólne małoletnie dzieci stron, strony nie zajmują wspólnie jednego mieszkania, a pozew pozbawiony jest dodatkowych żądań (choćby co do podziału majątku), to odpowiedź na pozew nie musi być skomplikowana, a rozwodzący się małżonkowie mogą mieć nadzieję na rychłe zakończenie sprawy.
W każdym innym scenariuszu sytuacja jest bardziej złożona.
Przykładowo:
1)
Strona pozwana w ogóle nie zgadza się na rozwód – wówczas już w odpowiedzi na pozew powinna określić swoje stanowisko (wnosząc o oddalenie powództwa), przytoczyć okoliczności uzasadniające to stanowisko, jak również powołać dowody na potwierdzenie tychże okoliczności. Należy pamiętać, że żądanie oddalenia powództwa będzie zasadne tylko w sytuacjach niedopuszczalności rozwodu, czyli wtedy, gdy:
- wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków;
- orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego;
- żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia (chyba że odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego).
2)
Strona pozwana zgadza się na rozwód, jak też zgadza się, by sąd nie orzekał o winie, jednak nie zgadza się na żądania pozwu co do władzy rodzicielskiej lub co do kontaktów z małoletnim dzieckiem – wówczas już w odpowiedzi na pozew powinna wskazać, że zgadza się na rozwód bez orzekania o winie, ale żąda odmiennego orzeczenia o władzy rodziciel rodzicielskiej bądź o kontaktach. Za takim żądaniem powinna pójść odpowiednia inicjatywa dowodowa celem wykazania słuszności powoływanych twierdzeń.
Jeżeli pozew zawiera żądanie orzeczenia rozwodu z winy strony pozwanej, to zainicjowana odpowiedzią na pozew strategia procesowa tej strony może się opierać na:
- twierdzeniu, że winy nie ponosi (i – ewentualnie – że ponosi ją strona powodowa);
albo
- twierdzeniu, że choć ponosi winę, to strona powodowa jest współwinna.
W zależności od woli strony pozwanej żądanie odpowiedzi na pozew może stanowić
o oddaleniu powództwa albo na orzeczeniu rozwodu ze wskazaniem winy, przy czym możliwe konfiguracje co do orzeczenia o winie są różne.
O skutkach orzeczenia rozwodu ze wskazaniem winy przeczytasz tutaj.
To, która strategia postępowania jest w danej sytuacji zasadna, zależy od okoliczności sprawy. Niezależnie od przyjętej strategii, już w odpowiedzi na pozew należy precyzyjnie określić stanowisko co do winy, jak też powołać dowody na poparcie swoich twierdzeń. Nie należy przy tym zapominać, że – niezależnie od kwestii winy – zajęcia stanowiska wymagają żądania zgłoszone w przedmiocie władzy rodzicielskiej lub kontaktów z dzieckiem (jak w przykładzie wyżej), a także inne żądania np. co do podziału majątku lub co do korzystania ze wspólnie zajmowanego mieszkania.
Osoba pozwana o rozwód może mieć wątpliwości zarówno co do tego, jaką strategię przyjąć, by należycie zabezpieczyć swoje interesy, jak też co do sposobu realizacji strategii już obranej. W razie takich wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem, aby uniknąć ewentualnych negatywnych konsekwencji związanych z nieznajomością prawa.