Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. Wtedy następują takie skutki, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Zasadą jest więc, że sąd w toku sprawy rozwodowej będzie dążył do ustalenia okoliczności związanych z zawinieniem rozkładu pożycia, a w wyroku da wyraz swoim ustaleniom. Orzekając o winie, sąd może uznać winę obojga małżonków, uznać brak winy obojga małżonków albo uznać winę jednego z małżonków.
Sąd nie będzie jednak zajmował się winą rozkładu pożycia, jeżeli takie będzie zgodne żądanie małżonków. W istocie więc to wyłącznie od małżonków – działających wspólnie – zależy, czy w ich sprawie rozwodowej będzie obecna kwestia winy. Jeżeli strona powodowa wskaże w pozwie, że żąda rozwodu bez orzekania o winie, a strona pozwana w odpowiedzi na pozew poda, ze zgadza się na rozwód bez orzekania o winie, to sąd nie będzie się winą zajmował.
(UWAGA: takie zgodne stanowisko małżonków nie powoduje automatyzmu rozwodu – sąd zawsze zbada, czy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, więcej na ten temat piszemy TUTAJ).
Wskazanie stanowiska co do orzekania o winie może nastąpić w toku całej sprawy rozwodowej. Stanowisko takie może ulegać zmianie.
Żeby podjąć decyzję czy żądać rozwodu z orzeczeniem o winie, należy starannie zapoznać się z różnymi skutkami wyroku rozwodowego w zależności od tego, czy zawiera on takie orzeczenia.
Jaka jest więc różnica pomiędzy rozwodem bez orzekania o winie a rozwodem z orzeczeniem o winie?
Orzeczenie o winie wywołuje najdonioślejsze skutki w zakresie treści obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami. Wypada wiedzieć, że pomimo rozwodu małżonkowie są w pewnych sytuacjach zobowiązani dostarczać sobie środków utrzymania. Zakres tego obowiązku zależny jest właśnie od tego, jakiej treści orzeczenie o winie znalazło się w treści wyroku rozwodowego:
- Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w oznaczonym zakresie.
- Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
Oznacza to, że w przypadku rozwodu bez orzekania o winie, każdy z małżonków będzie musiał świadczyć alimenty na rzecz drugiego małżonka, jeśli ten znajdzie się w niedostatku.
Natomiast w przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie, ten małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego nie będzie mógł żądać alimentów, chociażby znalazł się w niedostatku.
Dodatkowo, małżonek uznany za wyłącznie winnego może być zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych także wtedy, gdy małżonek niewinny nie popadł w niedostatek, ale wskutek rozwodu doznał istotnego pogorszenia swej sytuacji materialnej.
Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.