Czy rozwód może nie zostać orzeczony?

wpis w: Pytania i odpowiedzi, Teksty

Kiedy nie można skutecznie żądać rozwodu? – przesłanki negatywne

Orzeczenie rozwodu nie zależy wyłącznie od woli jednego z małżonków, czy nawet uzgodnionego wspólnego stanowiska męża i żony, ale także od stwierdzenia przez sąd, że między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia (przesłanki pozytywne rozwodu). Ponadto, w procesie rozwodowym badaniu podlega istnienie przesłanek negatywnych, czyli takich, których wystąpienie uniemożliwia orzeczenie rozwodu. Jeżeli sąd ustali takie przesłanki, to nie może rozwiązać małżeństwa, chociażby żądanie małżonków było zgodne, a przesłanki pozytywne wykazane.

Rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Jeśli postępowanie rozwodowe wykaże, że rozwiązanie małżeństwa odbyłoby się ze szkodą dla dziecka, sąd nie będzie mógł orzec rozwodu, i to pomimo stwierdzenia zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. Należy przy tym wiedzieć, że zakaz ten odnosi się wyłącznie do dzieci małoletnich, jak również wyłącznie do wspólnych dzieci rozwodzących się małżonków (biologicznych i przysposobionych). Nie dotyczy natomiast dzieci pełnoletnich, jak też dzieci, których rodzicem jest tylko jeden z rozwodzących się małżonków.
Prawo nie wyjaśnia pojęcia dobro dziecka, celowo pozostawiając sądowi orzekającemu w sprawie rozwodowej szeroki zakres uznaniowości. Ocena kwestii wpływu ewentualnego rozwodu na dobro dziecka wymaga starannego rozważenia danego przypadku z uwzględnieniem jego indywidualnego charakteru. W sprawach rodzinnych fundamentalną rolę odgrywa doświadczenie życiowe, które musi być wykorzystywane przez sąd przy rozpoznawaniu każdej istotnej kwestii tych spraw.

Rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli jego orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Jeśli postępowanie rozwodowe wykaże, że rozwiązanie małżeństwa godziłoby w zasady współżycia społecznego, sąd nie będzie mógł orzec rozwodu, chociażby stwierdził zupełny i trwały rozkładu pożycia. Także w tym przypadku prawo odsyła do konieczności rozważenia całokształtu okoliczności z uwzględnieniem doświadczenia życiowego. Zasady współżycia społecznego to normy moralne (niekiedy również obyczajowe), punktem odniesienia są więc powszechnie uznane wartości. Klauzula zasad współżycia społecznego pozwala sądowi mieć na uwadze możliwie szeroki kontekst, w jakim oceniać należy zachowania małżonków.

Rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo że odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeśli więc pozew rozwodowy został wniesiony przez małżonka, który jest winny rozkładu pożycia, przeciwko małżonkowi, której nie ponosi żadnej winy za ten rozkład, to dla orzeczenia rozwodu konieczne będzie uzyskanie zgody małżonka niewinnego. W braku takiej zgody sąd powództwo oddali, chyba że uzna odmowę jej udzielenia za działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.