Zgodnie z obowiązującymi przepisami w Polsce małżeństwo może zostać zawarte przez kobietę i mężczyznę. Jak każdy z nas wie, aby doszło do zawarcia małżeństwa, obie strony muszą złożyć oświadczenie o chęci wstąpienia w związek małżeński. Jednak co w sytuacji, gdy jedna ze stron takiego oświadczenia złożyć nie może, jednak jej wolą pozostaje zawarcie związku małżeńskiego? Kim jest pełnomocnik małżonka i w jakich sytuacjach można z niego skorzystać? Na te wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule.
Konstrukcja i charakter prawny instytucji pełnomocnika do zawarcia związku małżeńskiego
Przepisy umożliwiające zawarcie związku małżeńskiego przez pełnomocnika przewidywały już ustawy powojenne i zapis ten pozostał w obecnej ustawie kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pomimo, że przepis ten powstał zaraz po wojnie charakter tej instytucji pozostaje powszechny, wobec tego nie jest zakwalifikowany jedynie dla określonej grupy osób, jak np. żołnierze czy też nie został on wprowadzony do wykorzystywania w konkretnych nadzwyczajnych sytuacjach Państwa (np. stan wojenny). Instytucja ta umożliwia zatem udzielenie pełnomocnictwa do zawarcia związku małżeńskiego każdej osobie, jednak jedynie w razie zaistnienia ważnych powodów uzasadniających skorzystanie z tej instytucji.
Jeśli chodzi o samą konstrukcję ślubu per procura, to wygląda on w ten sposób, że upoważniona osoba (pełnomocnik) stawia się przed urzędnikiem stanu cywilnego (USC) za małżonka, za którego na mocy pełnomocnictwa dokonywać będzie czynności prawnej. Następnie przed tym urzędnikiem składa oświadczenie o zawarciu związku małżeńskiego, tyle że czyni to w imieniu i z bezpośrednim skutkiem dla reprezentowanego (małżonka). Wobec tego oświadczenie o wstąpieniu w związek małżeński składane jest bezpośrednio przez pełnomocnika do zawarcia małżeństwa, ale skutki złożenia tego oświadczenia dotyczą bezpośrednio reprezentowanego. Co istotne, pełnomocnik może reprezentować tylko jednego małżonka, niedopuszczalna jest sytuacja, w której oboje małżonkowie występowaliby za pośrednictwem pełnomocników.
Forma pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo do zawarcia związku małżeńskiego powinno zostać udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Jest to forma szczególna zastrzeżona pod rygorem nieważności. Podpis może zostać poświadczony przez notariusza lub konsula. Zgodnie z doktryną pełnomocnictwa do zawarcia małżeństwa może udzielić wyłącznie osoba mająca zdolność do zawarcia małżeństwa. Pełnomocnictwo to wygasa w przypadku śmierci zarówno mocodawcy, jak i pełnomocnika. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie w treści pełnomocnictwa, że nie wygasa ono w przypadku śmierci mocodawcy. Pełnomocnictwo do zawarcia małżeństwa może zostać w każdym czasie odwołane. Jest to bowiem szczególne pełnomocnictwo, tym samym jego treść winna być szczegółowa i wskazywać dane personalne osoby, z którą związek ma zostać zwarty.
Pełnomocnik
Przepisy ustawy kodeks rodziny i opiekuńczy nie precyzują, kto może zostać pełnomocnikiem do zawarcia związku małżeńskiego, tym samym zastosowanie będą miały zapisy kodeksu cywilnego. Zauważyć przy tym należy, że w przepisach nie ma żadnej wzmianki o płci pełnomocnika czy też więzach rodzinnych, tym samym nie stanowią one przeszkody do udzielenia pełnomocnictwa. Natomiast na ślubnym kobiercu mogą pojawić się dwie osoby tej samej płci z tym, że tylko jedna z nich będzie zawierać związek małżeński a druga będzie jedynie reprezentować drugiego małżonka.
Zezwolenie sądu
Złożenie oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński przez pełnomocnika zostało dodatkowo uzależnione od zezwolenia sądu. Należy jednoznacznie zaznaczyć, że udzielenie zezwolenia przez sąd jest dodatkową przesłanką warunkującą możliwość złożenia oświadczenia przez pełnomocnika. Taka forma wstąpienia w związek małżeński jest odstępstwem od przyjętej zasady jednoczesnego złożenia oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński. Sąd zbada więc szczególne przesłanki, które mogłyby przemawiać za zezwoleniem na zawarcie małżeństwa w ten sposób. Przedmiotem postępowania nie jest jednak udzielenie pełnomocnictwa, upoważnienie osoby do reprezentacji odbywa się bez udziału sądu. Sąd sprawdza jedynie zasadność zastosowania tej instytucji i wydaje stosowne orzeczenie. Właściwym rzeczowo do rozpoznania wniosku jest sąd rejonowy miejscowo właściwy z uwagi na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Ważne powody
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera katalogu ważnych powodów. Wobec tego, aby wyjaśnić definicję tego pojęcia należy odnieść się do orzecznictwa. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego „Za ważne powody w rozumieniu art. 6 § 1 KRO należy uznać tylko takie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego usprawiedliwiają odstąpienie od obowiązku jednoczesnego stawienia się przyszłych małżonków przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego dla złożenia oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Żadna zatem z góry określona sytuacja osoby ubiegającej się o zezwolenie jej na złożenie przez pełnomocnika oświadczenia o wstąpieniu w związek małżeński„. Mając na uwadze powyższe, ważne powody dotyczą tylko takiej sytuacji, w której małżonkowie nie mogą stawić się przed żadnym kierownikiem USC, a przyjęcie oświadczeń nie jest możliwe z wykorzystaniem innych instytucji. Przykładem takiego ważnego powodu może być brak możliwości przyjazdu do Polski osoby na stałe zamieszkującej za granicą, gdyż taki przyjazd pozostaje połączony ze znacznymi trudnościami i kosztami (Sąd Najwyższy z 3 stycznia 1969 r. sygn. akt: III CRN 349/68), czyli choroba albo misja wojenna. Należy jednak mieć na uwadze, że to czy dana sytuacja będzie uzasadniała możliwość zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika, zależy w każdym wypadku od całokształtu okoliczności konkretnej sprawy. Z uwagi na wyjątkowość tej instytucji niemożliwe jest sformułowanie ogólnych okoliczności, które stanowiłyby zawsze ważne powody do udzielenia zezwolenia na zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika.
W związku z powyższym, aby ślub per procura mógł się odbyć muszą zaistnieć trzy przesłanki:
- Po pierwsze – ważne powody uzasadniające zawarcie związku z udziałem pełnomocnika,
- Po drugie – zezwolenie sądu, który sprawdzi zasadność ważnych powodów,
- Po trzecie – pełnomocnictwo z podpisem urzędowo poświadczonym (przez notariusza lub konsula).
Interesuje cię jakiś temat z zakresu prawa rozwodowego lub rodzinnego? Chcesz przeczytać o nim artykuł? Zostaw nam komentarz lub napisz o tym w wiadomości prywatnej, a my postaramy się opisać interesujące Cię zagadnienie.
Ilustracja: pixabay.com, by tortugadatacorp
Dodaj komentarz